یکی از دور افتاده ترین نقاط روی کره زمین، قاره جنوبگان یا Antarctica است. این قاره با 14.200.000 کیلومتر مربع وسعت سردترین، خشک ترین و با میانگین ارتفاع 2500متر مرتفع ترین قاره کره زمین است. سفر به جنوبگان رویای همه انسان های اهل ماجراجویی و سفر است. دلایل زیادی وجود دارد که شاید شما بخواهید به جنوبگان سفر کنید، قدم زدن کنار پنگوئن های امپراطور، رسیدن به قطب جنوب یا 90 درجه جنوبی، تماشای نهنگ ها، فک ها و یا حتی صعود به کوه وینسون، مرتفع ترین کوه این قاره. جنوبگان یکی از هفت قاره زمین است و از نظر وسعت از قاره اقیانوسیه هم بزرگ تر است.

جنوبگان یکی از آخرین نقاطی بودکه پای بشر ماجراجو به آن رسید، در اوایل قرن بیستم کاپیتان اسکات، روآلد آموندسن و ارنست شکلتون سه رهبری بودند که برای رسیدن به جنوبگان و به دنبال آن رسیدن به قطب جنوب تلاش کردند. افتخار رسیدن به قطب جنوب به عنوان اولین انسان بعد از سالها تلاش و سفر مشقت بار به روآلد آموندسن نروژی رسیده است. او در 14 دسامبر 1911 به همراه گروهش موفق به رسیدن به قطب جنوب شدند. بعد از آن و طی دهه ها بعد دور از دسترس بودن جنوبگان همواره روحیه کنجکاوی و ماجراجویی بشر را تحریک کرده است. دهه ها بعد امکانات و شرایط رسیدن به قطب جنوب و جنوبگان فقط در انحصار نیروهای نظامی روسیه، آمریکا، بریتانیا و چند کشور دیگر بود اما اکنون و در قرن بیست و یک همه افراد می توانند به جنوبگان سفر می کنند به شرط اینکه پول کافی و البته کمی خوش شانسی هم داشته باشند تا نامشان جز حدود 40000 نفر مسافری که سالانه به جنوبگان می روند ثبت شود.

جنوبگان تنها قاره کره زمین است که سکنه بومی و دائمی ندارد. تا سال 2006 در مجموع حدود 150 پایگاه دائمی تحقیقاتی در جنوبگان توسط 42 کشور تاسیس شده است. البته حدود نیمی از این پایگاه ها اکنون غیر فعال اند اما همگی سازه دائمی دارند. جدای از این ده ها کمپ موقت هم هر سال درجنوبگان دایر می شود. به جز مسافرانی که به قصد گردشگری برای تعداد روز محدودی به جنوبگان سفر می کنند، تعداد سکنه جنوبگان از حدود 4000 نفر در فصل تابستان تا حدود 1000 نفر در فصل زمستان متغیر است. این سکنه که همه برای انجام ماموریت های تحقیقاتی مختلف در جنوبگانند، دائمی نیستند و دائما در تغییرند.

در نوشته زیر اطلاعاتی جامع و کلی از قطب جنوب برای مخاطبان فارسی زبان فراهم است، لطفا نظرات خود را در انتهای مطلب و در بخش کامنت ها برای ما بنویسد.

فرق جنوبگان با قطب جنوب چیست؟

جنوبگان یا Antarctica هفتمین قاره کره زمین است. قاره ای وسیع، خشک و سرد. تمام سرزمین موجود در پایین تر از مدار جنوبگان(66.5 درجه جنوبی) جنوبگان است. مدار جنوبگان دقیقا همانند مدار شمالگان اما عکس آن است. مدار جنوبگان جایی است که حداقل در یک 24 ساعت کامل در یک سال خورشید غروب نمی کند. هر نقطه ای بالاتر از مدار جنوبگان در طول سال غروب خورشید را می بیند.  یک نقطه در سرتاسر این قاره وجود دارد که به قطب جنوب معروف است. دقیقا در عرض جغرافیایی 90 درجه جنوبی و جایی که تمام خطوط نصف النهارها به هم می رسند. پس جنوبگان یک قاره وسیع است مانند قاره های دیگر اما قطب جنوب فقط یک نقطه در کل این قاره است پس لازم است این دو واژه از هم تفکیک شوند

قاره جنوبگان، مدار جنوبگان و قطب جنوب در مرکز

آیا برای سفر به جنوبگان نیاز به ویزا دارم؟

همانطور که گفته شد جنوبگان تنها قاره دنیا است که هیچ سکنه دائمی ندارد. از نظر سیاسی خاک جنوبگان متعلق به هیچ دولتی نیست. در اواخر دهه چهل میلادی آرژانتین ادعای مالکیت را بر روی برخی جزایر جنوبی در محدوده جنوبگان مطرح کرد، ادعای آرژانتین سبب شد تا کشورهای دنیا به رهبری آمریکا یک پیمان بین المللی را در سال 1959 موسوم به سیستم پیمان جنوبگان امضا کنند. بر اساس این پیمان هرگونه ادعای مالکیت و هرگونه فعالیت نظامی و معدنی در جنوبگان ممنوع است. بر اساس تعاریف تمام خاک هایی که پایین تر از مدار 60 درجه جنوبی قرار دارد جز قاره جنوبگان از نظر این پیمان محسوب می شوند. تا سال 2019 تعداد 54 کشور این معاهده را امضا کرده اند. بنابراین جواب سوال بالا خیر است، سفر به جنوبگان نیاز به ویزا ندارد اما مشخصا برای رسیدن به نقاطی که بتوانید از آنجا به جنوبگان سفر کنید، نیاز به ویزای آن کشورها را دارید که در ادامه به آن خواهم پرداخت.

نقشه جنوبگان، یک نقطه در این سرزمین پهناور قطب جنوب نام دارد جایی که ایستگاه تحقیقاتی آموندسن-اسکات نیز در آن نقطه است

زبان و واحد پول رایج چیست؟

زبان انگلیسی و زبان روسی رایج ترین زبان ها در جنوبگانند اما جنوبگان هیچ واحد پول مشخصی ندارد. برای خرج کردن در آنجا می توانید دلار آمریکا، یورو و پوند انگلیس داشته باشید

چه زمانی مناسب سفر به جنوبگان است؟

مشخصا اگر شما قصد سفر به عنوان گردشگر را دارید فقط در فصل تابستان امکان سفر به جنوبگان را دارید. اما در نیمکره جنوبی فصول کاملا برعکس نیمکره شمالی اند بنابراین زمانی در جنوبگان تابستان است که ما در ایران در زمستان قرار داریم. نکته دیگر اینکه جنوبگان فقط دو فصل دارد، تابستان و زمستان

ماه نوامبر – آبان و آذر

ماه نوامبر شروع سفرهای تفریحی به جنوبگان است اما چون زمستان در جنوب تازه تمام شده است، هنوز بسیاری نقاط یخ زده است و هنوز دمای هوا پایین است. پس برخی نقاط در نوامبر غیر قابل دسترس می باشند اما شانس دیدن پنگوئن امپراطور، فوک ها و پرندگان بیشماری را خواهید داشت

دسامبر تا فوریه – آذر تا اسفند

این مناسب ترین زمان برای رفتن به جنوبگان است و دما در بالاترین حد ممکن است و حیات وحش در غنی ترین حالت خود است. در این بازه شما شانس دیدن بسیار بالای نهنگ ها را هم دارید.

مارچ و اپریل – اسفند و فروردین

در این زمان بسیاری از حیوانات در حال مهاجرتند چرا که زمستان در راه است اما هنوز حیات وحش غنی را می بینید. این زمان چون نزدیک به زمستان است کمی غیرقابل پیش بینی است که ممکن است طوفان های مهیب جنوبگان را هم ببینید

به عنوان گردشگر چطور به جنوبگان برسم؟

اما مهم ترین سوال اینجاست که چطور به جنوبگان برسم؟ اگر فکر می کنید که شما امکان این را دارید که مستقل از تورها وارد جنوبگان شوید، در اشتباهید. به هیچ عنوان امکان رسیدن به جنوبگان بدون اینکه یک تور را خریداری کنید وجود ندارد. راه های مختلفی برای رسیدن به جنوبگان وجود دارد که اکنون به آنها می پردازیم

برای رسیدن به جنوبگان فقط دو گزینه پیش روی شماست 1. با کشتی 2. با هواپیما

سفر با کشتی ارزانترین راه رسیدن به جنوبگان است، در عین حال شما به شکل کلاسیک و درست مانند شکلتون-آموندسن-اسکات در ابتدای قرن بیستم راهی جنوبگان می شوید. همینطور سفر دریایی امکان دیدن مناظر بیشتری را به شما می دهد اما عیب آن این است که طولانی تر از گزینه هوایی است و امکان دسترسی به نقاط محدودی از جنوبگان وجود دارد و شما در حاشیه قاره توقف می کنید و نمی توانید به عمق آن وارد شوید

گزینه هوایی و استفاده از هواپیما راه دوم برای رسیدن به جنوبگان است اما بسیار گران تر است چرا که هیچ فرودگاه تجاری در جنوبگان وجود ندارد و شما فقط از طریق پروازهای چارتر اختصاصی که اپراتورهی تور برایتان تدارک می بینند امکان رسیدن به آن دارید. البته اگر شما یک میلیاردر می باشید امکان این را دارید که از طریق همان اپراتورها با یک جت اختصاصی به جنوبگان سفر کنید

جنوبگان فاقد فرودگاه تجاری است، باندهای فرود روی یخ است و هواپیماهای سنگین مانند ایلوشین و بوئینگ و… فقط روی سه تا چهار باند محدود در سرتاسر قاره قادر به فرودند و بقیه باندها مختص به جت های سبک است

در حا حاضر مرسوم ترین راه برای رسیدن به جنوبگان روش دریایی است. مهم ترین شهری که شما امکان سفر به جنوبگان از راه دریا را دارید شهر اوشوآیا در جنوب آرژانتین است. برای رسیدن به اوشوآیا از هرکجای دنیا باید ابتدا به بوینس آیرس بروید و از آنجا با یک پرواز داخلی راهی اوشوآیا شوید. بندر اوشوآیا یکی از جنوبی ترین شهرهای کره زمین است. اینجا شما از طریق اپراتورها و با خرید تور سوار بر کشتی شده و راهی سرزمین دور از دسترس جنوبگان می شوید. سفرهای استاندارد از اوشوآیا معمولا حدود 10 روز در کل طول می کشند و 4 روز آن رفت و برگشت شما است. در این سفر دریایی شما باید از گذرگاه معروف و بدنام دریک Drake passage عبور کنید، جایی که محل تلاقی دو اقیانوس اطلس و آرام است و جریانات پر تلاطم جنوبی وجود دارد و شانس دریازدگی روی کشتی بسیار بالاست. اما این گزینه به دلیل هزینه پایین تر هنوز یکی از محبوب ترین گزینه ها است و 90 درصد گردشگان جنوبگان از این طریق راهی جنوب می شوند.

مقصد بعدی که می توانید به جنوبگان سفر کنید، شهر پونتآرناس در جنوب شیلی است. برای رسیدن به پونتاآرناس هم شما باید از هرکجای دنیا ابتدا به سانتیاگو پایتخت شیلی بروید و سپس به شهر پونتاآرناس برسید. فرق این شهر با اوشوآیا این است که در پونتاآرناس شما امکان سفر هوایی تا جنوبگان را دارید. با استفاده از پرواز شما در عرض چند ساعت از جنوب شیلی به جنوبگان می رسید اما این گزینه گران تر است و پروازها بسیار محدودند. ضمن اینکه عموما پروازها بین دسامبر تا فوریه انجام می شود و باید سفرتان انعطاف پذیر باشد چرا که به دلیل شرایط جوی جنوبگان، با تاخیر انجام شدن پروازها یک امر روتین شده است.

به جز این دو شهر در آمریکای جنوبی شما امکان سفر از کیپ تاون آفریقای جنوبی نیز فراهم است. سفرهای از مقصد کیپ تاون در منتهی الیه شرقی این قاره فرود می آیند و بسیار گران و لوکس می باشند. این تورها عموما توسط افراد ثروتنمد جهان مورد استقبال قرار می گیرد. نیوزلند و استرالیا را هم اعزام هایی به سمت جنوبگان دارد اما این مقاصد بسیار محدود است و معمولا شانس چندانی برای سفر از این نقاط نخواهد بود. اگر بخواهید به قطب جنوب برسید فقط دو راهی پرواز از شیلی و کیپ تاون دارید بعلاوه اینکه در خود قاره باید یک پرواز دیگر با جت های کوچک انجام دهید

سفر به جنوبگان چقدر هزینه دارد؟

جواب به این سوال سخت است چرا که بستگی به روش سفر، راه دسترسی، طول سفر، خدمات و… دارد اما به طور معمول سفرهای کشتی رانی از اوشوآیا که ارزانترین راه می باشند از حدود 5000 دلار شروع می شود. آیا ارزانتر از این ممکن است؟ فقط در صورتی ممکن است که شما تور لحظه آخری بخرید. شما مشخصات خود را به اپراتورها می دهید و اگر کسی سفر را کنسل کرد آنها به شما اطلاع می دهند اما معمولا فقط یکی دو روز فرصت دارید تا خود را به اوشوآیا برسانید. یک نکته مهم را فراموش نکنید شما می خواهید بر روی خود قاره جنوبگان گام بر دارید یا گام گذاشتن بر روی جزایر جنوبی هم کفایت می کند؟ برخی تورها هستند که هرگز به خود قاره نمی رسند و در جزایر توقف دارند پس به این نکته حتما توجه کنید اما اگر بخواهید دقیقا به قطب جنوب برسید باید حداقل 50 هزار دلار را برای اینکار کنار بگذارید

سفر به کوه وینسون چقدر هزینه دارد؟

همانطور که در بالا گفتم یکی از دلایلی که ممکن است برای آن به جنوبگان سفر کنید، صعود به کوه ویسنون است. صعود به این کوه برای آنهایی اهمیت دارد که به دنبال صعود به هفت قله مرتفع هفت قاره جهانند. صعود به وینسون از مبدا پونتاآرناس انجام می شود. سفر هوایی تنها گزینه ای پیش روی شماست. شما ابتدا از پونتا آرناس با هواپیمای اختصاصی به کمپ یخچال یونیون می روید. بعد از آنجا با یک پرواز دیگر که حدود 50 دقیقه طول می کشد به کمپ اصلی وینسون منتقل می شوید. میانیگین سفر شما 12 روز است و برای این سفر هیچ راهی جز خرید تور ندارید. صعود به کوه ویسنون بسیار گران است. برای اینکار شما باید حداقل 42000 دلار را کنار بگذارید که البته این مبلغ برای سفر از پونتاآرناس به پونتاآرناس است. در حال حاضر معروف ترین و تنها شرکتی که از مبدا پونتاآرناس خدمات پرواز به جنوبگان و به دنبال آن خدمات پرواز بعدی و صعود به کوه وینسون را انجام می دهد شرکت ALE یا Antarctica Logistics & Expeditions است. هیچ گزینه ارزانتری برای صعود به کوه وینسون در دسترس نیست.

کمپ اصلی کوه وینسون

اولین بار چه کسی به قطب جنوب رسید؟

ایده وجود سرزمینی وسیع در جنوب کره زمین از زمان بطلمیوس مطرح شده است اما تا قرن ها این سرزمین استرالیا تصور می شد حتی نام استرالیا در لاتین به معنی سرزمین جنوبی یا Terra Australis است. یونانیان با تصور تخت بودن زمین بر این عقیده بودند که باید سرزمینی در جنوب کره زمین وجود داشته باشد تا تعادل زمین برقرار شود.  در سال 1773 میلادی اولین بار کاپیتان جیمز کوک بریتانیایی از مدار جنوبگان عبور می کند. وی مستقیما قاره را با چشم نمی بیند اما از روی تکه های سنگ و خاک بر روی صفحات یخی شناور در آب به این نتیجه می رسد که باید سرزمینی در اینجا وجود داشته باشد. طی دهه های بعد بشر چندین تلاش برای رسیدن به جنوبگان انجام داد. در 1819-1821 سفر اکتشافی روس ها با کشتی وستوک باعث می شود سرانجام آنها با چشم قاره را ببینند. بشر رسما یک قاره را کشف کرده بود که هیچ سکنه ای نداشت.

اولین اکسپدیشن رسمی جنوبگان با هدف رسیدن به قطب جنوب در 1901-1904 انجام شد(یک سفر جنوبگان در آن سالها دو تا سه سال به درازا می کشید). در این سال تیم انجمن جغرافی سلطنتی بریتانیا به رهبری کاپیتان فالکون اسکات به جنوبگان می روند و برای رسیدن به قطب جنوب تلاش می کنند. این اکسپدیشن که دیسکاوری نام داشت تا عرض 82 درجه جنوبی پیشروی کرد اما تیم به علت برف کوری و بیماری مجبور به بازگشت شد

دومین اکسپدیشن اکتشافی هم انگلیسی ها انجام داند و این بار ارسنت شکلتون در اکسپدیشن نمرود(که نام کشتی بود) در 1907-1909 انجام داد. در این سفر تیم آقای شکلتون از فاصله 180 کیلومتری قطب جنوب مجبور به بازگشت شد اما دستاورد این سفر صعود افراد به کوه Erebus ( دومین کوه آتشفشانی مرتفع جنوبگان با 3794متر ارتفاع) و رسیدن افراد به قطب جنوب مغناطیسی( این نقطه با قطب جنوب حقیقی یا جغرافیایی تفاوت دارد) بود.

سال 1910 همزمان دو اکسپدیشن بر روی جنوبگان انجام می شود، نروژی ها و انگلیسی ها برای رسیدن به قطب جنوب همزمان مسابقه می دهند و در نهایت در 12 دسامبر 1911 تیم آقای روآلد آموندسن نروژی به قطب جنوب می رسد. 33 روز بعد در 17 ژانویه 1912 نیز تیم آقای اسکات انگیلسی به قطب می رسد اما با پرچم نروژی ها در قطب مواجه می شوند و سرخورده مسیر را بر می گردند. تیم پنج نفره آقای اسکات هرگز موفق به برگشت نمی شود و در فاصله 18 کیلومتر از محل ذخیره مواد غذایی و در فاصله حدود 50 کیلومتری از انتهای مسیر قادر به ادامه مسیر نمی شوند و به علت ضعف و بیماری و سرما جانشان را از دست می دهند.

تیم نروژی ها به سرپرستی روآلد آموندسن در قطب جنوب

اکسپدیشن های  پیاده جنوبگان چگونه است؟

اکنون افرادی که به جنوبگان می روند چند دسته اند. دانشمندان و کارگران و خدمات دهنده ها که در پایگاه های مختلف مستقرند، گردشگران که به قصد دیدن جاذبه های مختلف به نقاط مختف جنوبگان می روند و ماجراجویانی که قصد کوهنوردی و یا پیمایش مسیرهای مختلف در جنوبگان دارند. پیمایش مسیرها به دو شکل انجام می شود یا افراد از نقاط مختلف پیاده تا قطب جنوب حرکت می کنند و یا عبور کامل از جنوبگان است یعنی از یک سمت حرکت کرده، به قطب می رسند و در ادامه مسیر از سمت دیگر خارج می شوند. سالانه افراد مختلف به قصد پیمایش پیاده به جنوبگان می روند. برای رسیدن به گراند اسلم کوهنوردی شما جز صعود به 7 قله 7 قاره باید دو قطب زمین را هم پیمایش کنید.

بِرگ آزلند نروژی در 1997 اولین شخصی بود که به شکل انفرادی به طور کامل از جنوبگان عبور کرد. او مسافت 3000 کیلومتر را روی دو پای خود طی کرد

زمان در جنوبگان چگونه محاسبه می شود؟

در فصل تابستان(مصادف با زمستان در نیمکره شمالی) خورشید در جنوبگان همیشه بالای خط افق است و غروب نمی کند، در قطب جنوب و 90 درجه جنوبی شما به هر طرفی که بایستید روبروی شما شمال است. تمام خطوط نصف النهار که تعیین کننده منطقه زمانی هر شهر می باشند در آن نقطه به هم متصل می شوند پس محاسبه زمان در جنوبگان و در قطب جنوب کمی پیچیده است اما شما برای امور روزانه خود نیاز دارید که زمان را بدانید. در حال حاضر پرسنل تمام پایگاه ها زمان را با کشور سازنده پایگاه تنظیم می کنند. برخی پایگاه ها مانند آموندسن-اسکات و مک موردو که متعلق به ایالت متحده است زمان را با نیوزلند یعنی جایی که پایگاه مادر وجود دارد تنظیم می کنند و گردشگران و کوهنوردان نیز زمان را با آخرین نقطه اعزام(شیلی یا …) تنظیم می کنند

آیا قطب نما در جنوبگان کار می کند؟

قطب جنوب مغناطیسی یعنی جایی که قطب نما نمایش می دهد با قطب جنوب جغرافیایی و حقیقی یعنی 90 درجه جنوبی متفاوت است بنابراین می شود گفت قطب نما در جنوبگان کار می کند اما جهتی که نمایش می دهد جهت جنوب واقعی یا جغرافیایی نیست.

نقطه 1: قطب جنوب واقعی و جغرافیایی | نقطه 2: قطب جنوب مغناطیسی مه قطب نما نمایش می دهد | نقطه 3: قطب دور از دستری(نقطه ای که از همه جهات بیشترین فاصله را با آبهای آزاد دارد) نقطه | 4: قطب جنوب ژئومغناطیسی

قوانین زیست محیطی برای کار و گردشگری در جنوبگان چگونه است؟

 سیستم پیمان جنوبگام معاهده ای است که در سال 1959 توسط چندین کشور به امضا رسید و در دهه 90 یک الحاقیه با نام پیمان محیط زیستی جنوبگان به آن اضافه شد. بر اساس این پیمان ورود هر گونه حیوان غیر بومی به جنوبگان ممنوع است. سگ ها در طول حدود یک قرن موجودات مهم و کاربردی در جنوبگان بودند اما به دلیل مسائل زیست محیطی و جلوگیری از شکار حیات وحش توسط سگ و انتقال بیماری آخرین سگ ها در 1994 از جنوبگان خارج شدند. گربه، پرنده و هر حیوان غیر بومی دیگر نیز ورودش به هر شکلی به جنوبگان ممنوع است.

بر اساس تفاهم همه پسماندها از جمله فضولات انسانی باید از جنوبگان خارج شود. در حال حاضر در پایگاه مک موردو(بزرگترین پایگاه جنوبگان متعلق به آمریکا) توالت ها به سیستم تصفیه متصل است که مایع را تصفیه کرده و به دریا می ریزد و پسماند خشک و مدفوع سالانه مستقیم به آمریکا منتقل می شود. گردشگران نیز باید در مکان های مخصوص مدفوع کنند و برای ادرار اگر دسترسی به توالت در آن لحظه مقدور نباشد همه باید بطری مخصوص به ادرار همراه داشتند.

آخرین سگ ها در فوریه 1994 از جنوبگان خارج شدند

چند پایگاه تحقیقاتی در جنوبگان وجود دارد؟

حدود 150 پایگاه تحقیقاتی در جنوبگان وجود دارد که حدود نصف آن اکنون بازنشسته شده اند. تنها پایگاه در قطب جنوب، پایگاه آموندسن اسکات متعلق به آمریکا است. مابقی پایگاه ها که برای 42 کشور است در نقاط مختلف جنوبگان پراکنده است. این پایگاه ها با اهداف مختلف علمی در جنوبگان مستقرند و همگی پرسنل مخصوص به خود را دارند.

قطب جنوب و گوی نمادین جنوبی ترین نقطه زمین و پایگاه آموندسن-اسکات در پشت سر

نقشه جنوبگان و موقعیت پایگاه های فعال، پایگاه مک موردو بزرگ ترین پایگاه مستقر در جنوبگان است

چند نکته جالب در مورد جنوبگان

دمای هوا در جنوبگان در تابستان به 10+ درجه سانتیگراد هم می رسد اما جنوبگان سردترین نقطه کره زمین است. میانگین دما در زمستان 40- درجه زیر صفر است. در روزهایی دما به راحتی تا 70- هم می رسد. سردترین دمایی که تا کنون در جنوبگان ثبت شده است 89.2- درجه سانتیگراد است

جنوبگان یک بیابان است، بله درست شنیدید. جنوبگان یک بیابان قطبی است. مانند بیابان ها جنوبگان بارش چندانی به خود نمی بیند و پوشش گیاهی ندارد. میانگین بارش در جنوبگان از صحرای آفریقا هم کمتر است

جنوبگان فاقد پوشش گیاهی است و فقط نوعی گلسنگ و خزه در آن یافت می شود

90درصد ذخایر آب شیرین دنیا در جنوبگان است

اگر تمام یخچال های و یخ های جنوبگن ذوب شود، سطح آبهای آزاد جهان حدود 60 متر بالا می آید